Ferdinand Hart Nibbrig in Zoutelande

Ferdinand Hart Nibbrig (Amsterdam, 5 april 1866 - Laren, 12 oktober 1915) was een Nederlands kunstenaar. De laatste zomers van zijn leven schilderde en tekende hij veel in en over Zoutelande.

In zijn eerste jaren als schilder werkte Hart Nibbrig vooral in de impressionistische stijl van de Amsterdamse School. Tijdens zijn verblijf in 1880 in Parijs, kwam hij in aanraking met het pointillisme van Vincent van Gogh (1853–1890) en luminisme van Georges Seurat (1859–1891). Hart Nibbrig was vervolgens één van de kunstenaars die deze beide stijlen in Nederland introduceerden.

Zoutelande

In 1910 kwam Hart Nibbrig voor het eerst, op 44 jarige leeftijd, in Zoutelande. Hij vond het er authentiek en bovenal prachtig gelegen aan zee. Na eerder verschillende plaatsen op Walcheren te hebben bezocht, was de kunstschilder direct zo verliefd op het dorp, dat Hart Nibbrig binnen een maand bovenop de duinen een stuk grond kocht. Hierop liet hij in 1910 een zomerwoning bouwen, ontworpen door de beroemde Oostenrijkse architect Georg Sturm (1855-1923). Dit nieuwe, aan de Duinweg 24 geleden, duinhuis gaf hij de naam ‘Santvlught’. Zijn gehele gezin zou er vanaf 1911 elke zomervakantie doorbrengen tot zijn dood in het najaar van 1915.

Aan zijn bevriende criticus Albert Plasschaert (1874-1941) schreef Hart Nibbrig: ’Laat gij een der eersten zijn die ik ’t meedeel. Wij hebben een klein, maar prachtig stukje grond gekocht alhier. Ik vind Walcheren bij den dag heerlijker.’ En in een volgende brief vervolgt hij: ’We zijn nog te Laren maar de tijd schiet op. 1 Juni vertrekken we naar Zoutelande dan zal ik eindelijk weer eens geregeld kunnen werken.’

Domburgse kunstenaarsgroep

In dezelfde periode vormde zich in het nabijgelegen Domburg een kunstenaarskolonie die hun inspiratie vonden in het unieke Zeeuwse licht. Daartoe behoorden Jan Toorop (1858-1928), Piet Mondriaan (1872-1944) en onder andere ook Ferdinand Hart Nibbrig. Toorop nam hier in het voortouw door de oprichting van een tentoonstellingsgebouw, waar diverse kunstenaars uit de directe omgeving hun werken van de zomer van 1911 tot 1920 konden exposeren. Hart Nibbrig had zitting in de tentoonstellingscomité, exposeerde er zelf ook regelmatig en ontwiept in 1905 het tentoonstellingsaffiche.

Hoewel Hart Nibbrig niet zo bekend was als Toorop en Mondriaan, was hij toch een belangrijke schakel binnen de ontwikkeling van de Nederlandse schilderkunst. Tijdens de eeuwwisseling ontstond er een nieuwe kunststijl met een lichtere kleurweergave. Hart Nibbrig schilderde deze stijl volop in panoramische landschappen, waarvoor hij tevens een hoog oog- én standpunt koos van waaruit hij de omgeving bekeek. De duinen van Zoutelande was zo’n hoog punt. Hart Nibbrig schilderde talrijke variaties van deze duinen met wisselende afstanden, waarbij hij zich concentreerde op de schittering van het Zeeuwse licht. In Zoutelande werd Hart Nibbrig ook steeds vrijer en losser in zijn penseelvoering. Hij liet steeds meer het wit van het doek meespreken en zijn toets werd soms bijna schetsmatig.

Zoutelandenaren

Naast landschappen schilderde Hart Nibbrig op Walcheren ook veel portretten. Meestal berustende, maar doorleefde gezichten die hij in zachte kleuren op het doek aanbracht. Ook werden de portretten steeds meer (bijna) anonieme modellen, in plaats van portretten van specifieke personen. Rondom de Catharinakerk van Zoutelande vond Hart Nibbrig de meeste Zeeuwen om te schilderen. Opvallend was dat hij de geportreteerde ƒ10 cent (ongeveer €4,5 cent) per uur betaalde om voor hem te poseren. Een forse beloning voor die tijd. Veelal schoolmeisjes, met name leeftijdsgenoten van zijn zonen en dochter, stonden daardoor in de rij om door Hart Nibbrig geschilderd te worden.

Toch bleef een goede relatie en contact tussen Hart Nibbrig en de inwoners van Zoutelande uit. Hij sprak niet het dialet en kende hun gewoontes en levensomstandigheden niet goed genoeg om aansluiting te vinden. De kunstschilder zelf vond dat niet erg. Hart Nibbrig kwam er namelijk vooral voor zijn rust, de mooie omgeving en om zich geheel aan het schilderen te wijden.

Fotogalerie

Zijn schilderijen zijn inmiddels ruim 100 jaar oud, maar de duinen en dorpskern zijn nog altijd erg herkenbaar. Hieronder vindt u een selectie.

Zoutelandse Ferdinand Hart Nibbrig-route

1. Hoge Hilt;
   De Hoge Hilt heeft nog steeds een aantrekkingskracht op fotograven en schilders. Geniet van het uitzicht. Bij zonnig weer kunt u de vuurtoren van Westkapelle en de Belgische kust goed zien (#1).
2. Catharinakerk;
   Van deze Protestantse kerk schilderde Hart Nibbrig meerdere werken (#2, #3 & #4).
3. Dorpskern;
   Vanaf dit punt in de duinen schilderde Hart Nibbrig van het dorp meerdere werken (#5 & #6).
4. ‘Santvlught’;
   Op Duinweg 24 vindt u in de duinen zijn in 1910 gebouwde zomerhuis. Deze woning is privebezit, sinds 1998 een officieel beschermd rijksmonument en niet te bezichtigen.
5. Bramendal;
   Vanaf deze duintop maakte Hart Nibbrig meerdere panoramische schilderijen van het dorp (#7, #8 & #9).
6. Deep dean;
   Zichtpunt op de kenmerkende Zoutelandse duinenrij richting Vlissingen (#10 & #11).

Kaart

Routebeschrijving

Musea

Onderstaande musea bezitten onder andere kunstwerken van Ferdinand Hart Nibbrig: